Psy do stróżowania i obrony cz. 19
W psie owczarskim w pierwszym rzędzie występuje zadziwiająca jego pojętność; strona zewnętrzna ma bardzo podrzędne znaczenie. To też psy owczarskie nie zachwycają wcale pięknością kształtów; są one niewielkiego wzrostu, z pyskiem spiczastym, małymi uszami sterczącymi do góry, z sierścią gładką lub kosmatą; w tym ostatnim razie z kosmykami włosów na końcach uszu, z ogonem zakręconym i zadartym do góry, albo wcale bez ogona; maść ich jest czarna albo ciemno-kasztanowata, niekiedy łaciasta lub centkowana.
Pojętność psa owczarskiego jest zdumiewająca; śmiało rzec można, iż rozumie każde słowo swego pana. Przytaczają na przykład fakt następujący: pewien owczarz rozkazuje psu: „pilnuj od rzepaku“. Pies wiedział doskonale gdzie jest w polu „pszenica”, „żyto”, ,jęczmień”, „owies” ale nazwę „rzepak11 posłyszał po raz pierwszy i to go zastanowiło; przechylił więc głowę na bok jak zwykle czynią psy gdy chcą zrozumieć rzecz trudną do pojęcia, wreszcie domyślił się że pole obsiane o którym dotąd nie słyszał wzmianki, to musi być ów nowy dla niego „rzepak11. Niezwłocznie zatem zajął wskazane mu stanowisko, a przekonawszy się z potakującego skinienia głowy owczarza, że domysł jego był trafny, pilnie baczył aby żadna owca nie weszła na to pole.